Đại biểu Quốc hội: Sửa Luật Đất đai cần giải quyết vấn đề “chênh lệch địa tô”

Ngày 21-6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đất đai (sửa đổi). Đây là kỳ họp thứ 2 Quốc hội cho ý kiến về dự thảo luật này.

Tham gia thảo luận, đại biểu Trần Văn Khải (đoàn Hà Nam), Ủy viên Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội quan tâm đến nguyên tắc, căn cứ, phương pháp định giá đất quy định tại dự thảo Luật.

Vị đại biểu nhấn mạnh một trong những nhiệm vụ đặt ra tại Nghị quyết 18 về hoàn thiện cơ chế, chính sách tài chính về đất đai là “nghiên cứu có chính sách điều tiết chênh lệch địa tô, bảo đảm công khai, minh bạch”.

Theo ông Trần Văn Khải, đất đai là tài sản lớn nhất của quốc gia, để phát huy cao nhất giá trị nguồn lực đất đai, kiên quyết khắc phục tình trạng tham nhũng, tiêu cực, đầu cơ đất đai, sử dụng đất đai lãng phí thì cần phải xử lý được hai vấn đề rất lớn, đó là chênh lệch địa tô và giá đất.

Trước Quốc hội, đại biểu Trần Văn Khải đặt vấn đề chênh lệch địa tô xuất phát từ đâu, do đâu mà có, nếu không phải do công sức, chi phí đầu tư của người sử dụng đất? “Chênh lệch địa tô được hình thành từ việc chuyển mục đích sử dụng đất từ loại đất có giá trị thấp sang loại đất có giá trị cao hơn. Đất nông nghiệp được mua gom, được đền bù với giá rẻ rồi chuyển đổi thành đất phi nông nghiệp, đất ở và đất thương mại, dịch vụ có giá cao gấp cả chục lần, thậm chí cả trăm lần so với đất nông nghiệp” – đại biểu Khải nêu thực tế.

Vấn đề xử lý chênh lệch địa tô đối với đất đai của người dân đang tiềm ẩn nhiều bất công xã hội. Theo đại biểu Khải, đất đai thuộc “sở hữu toàn dân”, người dân đã đóng góp, giao quyền sử dụng đất, tài sản của mình cho Nhà nước, cho nhà đầu tư để xây dựng, phát triển hạ tầng, đô thị, đóng góp vào sự phát triển chung thì phải được hưởng lợi từ sự đầu tư, phát triển đó. 

Chính vì vậy, đại biểu Trần Văn Khải đề nghị Luật Đất đai (sửa đổi) lần này phải xóa bỏ bất công từ lợi ích do chênh lệch địa tô, tránh nguồn lực đất đai bị thất thoát, xây dựng chính sách tài chính đất đai, phương thức xác định giá đất và bảo đảm hài hòa lợi ích trong khai thác chênh lệch địa tô giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.

Đi vào vấn đề cụ thể, đối với nguyên tắc, căn cứ, phương pháp định giá đất tại Điều 158, đại biểu Tràn Văn Khải cho biết dự thảo Luật nêu 4 nguyên tắc định giá đất. Tuy nhiên, ông băn khoăn các quy định tại dự thảo luật chưa đủ cơ sở để xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường. Đồng thời, rất khó để hài hòa được các lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân.

Vị đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo luật về “phương pháp định giá đất theo nguyên tắc thị trường” bảo đảm thực sự rõ ràng, thể chế đầy đủ, toàn diện theo yêu cầu của Nghị quyết số 18. Đồng thời, làm rõ các căn cứ xác định giá đất như mục đích sử dụng đất được đưa ra định giá, các yếu tố ảnh hưởng đến giá đất, các thông tin đầu vào để xác định giá đất…

Vị đại biểu đoàn Hà Nam cho rằng muốn xác định giá đất tiệm cận thị trường thì cần có dữ liệu thị trường tin cậy, hệ thống thu thập thông tin về giá đất thị trường đồng bộ. Khi có cơ sở dữ liệu bảo đảm tính pháp lý sẽ xác định giá đúng, từ đó bồi thường, thu tiền sử dụng đất đúng, hài hòa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người dân. 

Do đó, vị đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục nghiên cứu các quy định liên quan đến thông tin đầu vào để xác định giá đất, bổ sung các quy định nhằm số hóa đất đai đầu vào để thu thập dữ liệu về biến động thị trường và cập nhật thường xuyên. Về các phương pháp xác định giá đất, đại biểu Khải đề xuất có thể nghiên cứu đưa ra 1 phương pháp đơn giản nhất, thay vì 4 phương án như dự thảo, để đảm bảo tính khả thi khi triển khai.

Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (đoàn Long An) đề nghị cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát, bổ sung, làm rõ, minh bạch nguyên tắc thị trường để đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, người sử dụng đất và người nhà đầu tư. 

Bởi thực tiễn trong thời gian qua, việc bồi thường, hỗ trợ cho người có đất bị thu hồi không chỉ ở vấn đề tính tiền bồi thường mà còn ở phương pháp, phương án hỗ trợ tái định cư. Về phương pháp định giá đất, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung đề nghị tiếp tục đánh giá để quy định cho hoàn thiện các phương pháp xác định giá đất vì hiện nay trong 4 phương pháp theo quy định hiện hành có vướng mắc, khó khăn, lúng túng trong quá trình thực hiện.