JAKARTA, Indonesia – Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã khánh thành tuyến đường sắt tốc độ cao đầu tiên ở Đông Nam Á vào thứ Hai, khi nó chuẩn bị bắt đầu hoạt động thương mại, một dự án then chốt trong khuôn khổ sáng kiến hạ tầng Vành đai và Con đường của Trung Quốc sẽ giảm đáng kể thời gian di chuyển giữa hai thành phố chính.
Dự án đã bị chậm trễ và chi phí tăng dần, và một số nhà quan sát nghi ngờ lợi ích thương mại của nó. Nhưng Widodo đã ủng hộ tuyến đường sắt 142 km này, được Bộ Giao thông Vận tải cấp giấy phép hoạt động chính thức vào Chủ nhật.
Dự án trị giá 7,3 tỷ USD, phần lớn do Trung Quốc tài trợ, được xây dựng bởi PT Kereta Cepat Indonesia-Trung Quốc, được gọi là PT KCIC, một liên doanh giữa một tập đoàn bốn công ty nhà nước Indonesia và Công ty Đường sắt Quốc tế Trung Quốc Ltd.
Đường sắt nối Jakarta với Bandung, thủ phủ đông dân cư của tỉnh Tây Java, và sẽ rút ngắn thời gian di chuyển giữa hai thành phố từ 3 tiếng hiện tại xuống còn khoảng 40 phút.
Việc sử dụng năng lượng điện được kỳ vọng sẽ giảm phát thải carbon.
Trong bài phát biểu khai mạc, Widodo chính thức đặt tên cho tuyến đường sắt tốc độ cao đầu tiên của Indonesia – nhanh nhất Đông Nam Á, với tốc độ tối đa 350 km/h – là “Whoosh”, xuất phát từ “Waktu Hemat, Operasi Optimal, Sistem Handal”, có nghĩa là “tiết kiệm thời gian, hoạt động tối ưu, hệ thống đáng tin cậy” trong tiếng Indonesia.
“Tàu cao tốc Jakarta-Bandung đánh dấu sự hiện đại hóa hệ thống vận tải hàng loạt của chúng ta, hiệu quả và thân thiện với môi trường,” Widodo nói.
“Lòng dũng cảm thử những điều mới của chúng ta mang lại sự tự tin và cơ hội học hỏi, sẽ rất hữu ích cho tương lai, giúp nguồn nhân lực của chúng ta tiên tiến hơn và quốc gia độc lập hơn,” ông nói thêm.
Widodo, cùng với các quan chức cấp cao khác, đã đi trên Whoosh từ ga đầu tiên, Halim ở phía đông Jakarta, đến ga Padalarang của Bandung, một trong bốn ga của tuyến, nằm cách khu vực trung tâm Bandung khoảng 30 km.
Ông đã thử nghiệm chuyến tàu kéo dài 25 phút vào ngày 13/9 và nói với các phóng viên rằng ông cảm thấy thoải mái khi ngồi hoặc đi bộ trong tàu tốc hành ngay cả ở tốc độ tối đa.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã thử nghiệm chuyến tàu vào đầu tháng trước trong chuyến thăm Jakarta kéo dài 3 ngày để thảo luận với các nhà lãnh đạo Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và các nước khác.
Luhut Binsar Pandjaitan, Bộ trưởng phối hợp các vấn đề hàng hải và đầu tư, cho biết Đường sắt Trung Quốc đã đồng ý chuyển giao công nghệ của họ cho Indonesia để trong tương lai các tàu cao tốc của nước này có thể được sản xuất trong nước.
Trong hai tuần trước lễ khánh thành, PT KCIC đã vận hành thử nghiệm miễn phí cho công chúng.
Indonesia khởi công dự án vào năm 2016. Ban đầu tuyến đường sắt dự kiến bắt đầu hoạt động vào năm 2019, nhưng bị chậm trễ do tranh chấp về thu hồi đất, vấn đề môi trường và đại dịch COVID-19. Dự án ban đầu được lên kế hoạch với chi phí 66,7 nghìn tỷ rupiah (4,3 tỷ USD), nhưng số tiền đã tăng lên 113 nghìn tỷ rupiah (7,3 tỷ USD).
Các đoàn tàu đã được sửa đổi cho khí hậu nhiệt đới của Indonesia và được trang bị hệ thống an toàn có thể ứng phó với động đất, lũ lụt và các tình huống khẩn cấp khác. Đoàn tàu dài 209 mét có sức chứa 601 hành khách.
Giá vé vẫn chưa được ấn định vào thứ Hai, nhưng PT KCIC ước tính giá vé một chiều cho mỗi hành khách sẽ dao động từ 250.000 rupiah (16 USD) cho hạng nhì đến 350.000 rupiah (22,60 USD) cho ghế VIP.
Hành khách đi đến trung tâm thành phố Bandung cần phải đi tàu nối từ ga Padalarang, sẽ mất thêm khoảng 20 phút, với chi phí ước tính khoảng 50.000 rupiah (3,20 USD).
Thỏa thuận đường sắt được ký kết vào tháng 10/2015 sau khi Indonesia lựa chọn Trung Quốc thay vì Nhật Bản trong cuộc đấu thầu khốc liệt. Nó được tài trợ bằng khoản vay từ Ngân hàng Phát triển Trung Quốc cho 75% chi phí. 25% còn lại đến từ quỹ của liên danh.
Dự án là một phần của kế hoạch xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao 750 km đi qua bốn tỉnh trên đảo Java chính của Indonesia và kết thúc ở thành phố lớn thứ hai của đất nước, Surabaya.
Là một cường quốc kinh tế toàn cầu, Trung Quốc là một trong những nguồn đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất ở Đông Nam Á, một khu vực có hơn 675 triệu dân. Trong bối cảnh các nước Mỹ và đồng minh siết chặt, Trung Quốc đang mở rộng thương mại với các nước ASEAN và các dự án hạ tầng đóng vai trò then chốt.
Một tuyến đường sắt bán cao tốc – với tốc độ lên tới 160 km/h – nối Trung Quốc với Lào được khánh thành vào tháng 12/2021. Cơ sở hạ tầng 6 tỷ USD chủ yếu do Trung Quốc tài trợ theo chính sách Vành đai và Con đường. Tuyến đường dài 1.035 km chạy qua các dãy núi của Lào để kết nối thành phố Đông Nam Trung Quốc là Côn Minh với Viêng Chăn, thủ đô của Lào. Có kế hoạch xây dựng tàu cao tốc xuống Thái Lan và Malaysia đến Singapore.
Phóng viên Edna Tarigan ở Jakarta, Indonesia, đóng góp cho bài viết này.