Các nhà máy lọc dầu trên thế giới đang chứng tỏ bất lực trong việc sản xuất đủ dầu diesel, mở ra một mặt trận lạm phát mới và tước đi nguồn nhiên liệu thiết yếu cho công nghiệp và giao thông vận tải.
Trong khi giá dầu thô lao dốc – vào thứ Sáu chúng chỉ thấp hơn một chút so với 95 đô la một thùng ở London – thì đà tăng giá của dầu diesel lại vượt xa. Giá dầu diesel tại Mỹ vọt lên trên 140 đô la, mức cao nhất từ trước đến nay vào thời điểm này trong năm vào thứ Năm. Tại châu Âu, giá tương đương tăng 60% kể từ mùa hè.
Và tình hình có thể còn tồi tệ hơn. Ả Rập Xê Út và Nga đã giảm sản lượng dầu thô giàu dầu diesel. Vào ngày 5/9, cả hai quốc gia – những nhà lãnh đạo trong liên minh OPEC+ – tuyên bố họ sẽ kéo dài các biện pháp thắt chặt đó cho đến cuối năm, thời điểm nhu cầu về nhiên liệu này thường tăng lên.
“Chúng ta đang có nguy cơ chứng kiến sự thắt chặt liên tục trên thị trường, đặc biệt là đối với các sản phẩm chưng cất, khi bước vào mùa đông”, Toril Bosoni, trưởng bộ phận thị trường dầu mỏ của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, cho biết khi đề cập đến loại nhiên liệu bao gồm dầu diesel. “Các nhà máy lọc dầu đang gặp khó khăn trong việc theo kịp”.
Các loại nhiên liệu khác
Tất cả điều này diễn ra bên cạnh hệ thống lọc dầu toàn cầu đóng cửa các nhà máy kém hiệu quả khi đại dịch Covid-19 làm sụt giảm nhu cầu. Giờ đây nhu cầu đang hồi phục nhưng nhiều nhà máy lọc dầu đã biến mất.
Vẫn còn hy vọng rằng cuộc khủng hoảng dầu diesel có thể được giảm nhẹ. Với thời tiết mùa đông lạnh giá đang đến gần, các ràng buộc liên quan đến thời tiết đối với các nhà máy lọc dầu nói chung giảm đi – mặc dù một số trong số chúng sẽ trải qua bảo trì định kỳ theo mùa.
“Chúng tôi nghĩ rằng biên lợi nhuận đã vượt quá mức cho đến nay”, Bruce nói, thêm rằng việc kéo dài vị thế thị trường và tính chất tạm thời của một số sự gián đoạn hoạt động của các nhà máy lọc dầu có thể kích hoạt một sự đảo chiều.
Vẫn còn lo ngại
Tuy nhiên, vẫn còn lo ngại về nguồn cung từ một số quốc gia xuất khẩu dầu diesel chủ chốt.
Nga – vẫn là nhà cung cấp lớn cho thế giới bất chấp các lệnh trừng phạt của phương Tây – đã cho biết họ đang tìm cách hạn chế khối lượng nhiên liệu mà họ gửi đến các thị trường toàn cầu.
Trung Quốc – một van xả áp lực tiềm năng khác – gần đây đã ban hành hạn ngạch xuất khẩu nhiên liệu mới, nhưng các nhà kinh doanh và các nhà phân tích ở Châu Á cho biết khối lượng hiện tại dự kiến sẽ không đủ để ngăn chặn thị trường thắt chặt cho đến cuối năm. Xuất khẩu của nước này vẫn ở mức thấp nhất trong năm năm gần đây trong phần lớn năm 2023.
Những luồng chảy thấp hơn đó đang xuất hiện tại các trung tâm kho chủ chốt. Các kho dự trữ có thể quan sát được ở Mỹ và Singapore hiện đều thấp hơn mức bình thường theo mùa. Tồn kho ở các nước OECD thấp hơn so với năm năm trước.
Nguồn cung bị hạn chế có hậu quả kinh tế. Sự tăng vọt giá tương lai của Mỹ một phần được thúc đẩy bởi các tài xế xe tải vội vã mua nhiên liệu.
“Dầu diesel là nhiên liệu của xe tải 18 bánh di chuyển hàng hóa từ nhà máy đến thị trường, vì vậy khi giá tăng vọt, chi phí vận chuyển cao hơn đó sẽ được chuyển sang doanh nghiệp và người tiêu dùng”, Clay Seigle, giám đốc dịch vụ dầu toàn cầu tại Rapidan Energy Group cho biết.
Mặc dù hy vọng nền kinh tế Mỹ có thể tránh suy thoái đã tăng lên, “một cú sốc về giá năng lượng – dù là giá xăng hoặc giá dầu diesel – có thể làm suy yếu phần lớn tiến bộ đó”, ông nói thêm. “Rủi ro này không mất đi ở bất kỳ ai ở Washington khi mùa vận động tranh cử đang đến gần.”
Giá dầu diesel tăng cao cũng có thể thúc đẩy các nhà máy lọc dầu ưu tiên nhiên liệu này so với việc sản xuất xăng, ông nói.
Nhu cầu yếu
Tình hình đối với dầu diesel có thể tồi tệ hơn do tăng trưởng tiêu thụ không mạnh mẽ như các phần khác của thùng dầu.
Báo cáo hàng tháng gần đây nhất của Cơ quan Năng lượng Quốc tế dự báo tiêu thụ tăng khoảng 100.000 thùng mỗi ngày trong năm nay. Con số này so với gần 500.000 thùng mỗi ngày đối với xăng và hơn 1 triệu thùng mỗi ngày đối với nhiên liệu phản lực và dầu hỏa.
“Đó về cơ bản là một vấn đề về nguồn cung,” Eugene Lindell, trưởng bộ phận sản phẩm tinh chế tại công ty tư vấn FGE nói. “Các nhà máy lọc dầu châu Âu cũng không thể tích trữ nguồn cung trong mùa hè do các sự cố không lường trước rộng rãi khiến tồn kho bị thắt chặt trước mùa đông.”